Kancelar Friedrich Merz želi mijenjati Njemačku i njenu ulogu na Zapadu

Friedrich Merz izabran je za kancelara. Njemačka je tako dobila novu vladu u vremenima kada su promjene u toj državi nužne i kada mnogi u Evropi očekuju njenu aktivniju ulogu.

Foto: Friedrich Merz

Uz neplaniranu dramu u Bundestagu, Njemačka je jučer dobila vladu kako se i očekivalo. Friedrich Merz, čelnik Kršćansko-demokratske unije (CDU), koja je u savezu sa CSU, biće deseti kancelar Savezne Republike Njemačke, u koaliciji sa socijaldemokratama (SPD). Merzov kabinet imaće osamnaest članova. CDU i SPD imaće po sedam ministara, a CSU tri.

Iza koalicije, prema rezultatima februarskih izbora, stoji 328 zastupnika u Bundestagu, ali taj broj može biti drugačiji. Naime, Merz je dobio podršku tek u drugom krugu, nakon što je nakon prvog kruga glasanja dobio 310 od potrebnih 316 glasova, što je bio historijski presedan. Neki zastupnici iz pomenute koalicije nisu podržali novu vladu. Neki njemački mediji navode da svih osamnaest dolaze iz CDU-a, a neki da dolaze iz SPD-a. U drugom krugu Merzova vlada dobila je 325 glasova.

Protiv AfD-a

Jučerašnje glasanje u Bundestagu bilo je tajno i Merzu je donijelo neprijatno iznenađenje i težak udarac. „Osamnaest buntovnika“, „čista blamaža“, „poljuljani“ Merz, „srušen iz vlastitih redova“, samo su neke od ocijena koje su jučer iznijeli njemački mediji.

Međutim, glasanje je pokazalo da njemačka politika ima kompaktnu elitu, koja još uvijek nije spremna da napravi promjene ni pod pritiskom administracije američkog predsjednika Donalda Trumpa. Glasanje za vladu u drugom krugu pokazalo je da važi dogovor da se Alternativi za Njemačku (AfD) ne dozvoli da uđe na vlast.

Odbijanje Merza i ostalih da u vlast uvedu AfD prvi je veliki poraz Trumpove administracije u nastojanjima da Zapad uredi po svojim željama. Iza AfD-a stali su američki potpredsjednik JD Vance, državni sekretar Marco Rubio i najbogatiji čovjek na svijetu Elon Musk.

Ovaj trojac nije birao uvrede na račun Njemačke, posebno nakon odluke Berlina da AfD označe kao ekstremistički desničarski entitet. Prošle sedmice je Rubio na društvenoj mreži X tu odluku nazvao „prikrivenom tiranijom“. Rekao je da je „Njemačka upravo dala špijunskoj agenciji nove ovlasti za nadzor opozicije“ i poručio Berlinu da „treba promijeniti kurs“. Vance se pridružio kritici Berlina, a Musk mjesecima preko svoje društvene mreže X i na druge načine podržava AfD.

Njemačko ministarstvo vanjskih poslova na kritike Rubija je reklo da je to „demokratija“ i da je odluka donesena nakon „temeljne i nezavisne istrage radi zaštite našeg Ustava i vladavine prava“. Naveli su da su naučili iz svoje historije „da desničarski ekstremizam treba zaustaviti“.

Za bolju Njemačku sa istim politikama

Odupiranje njemačke političke elite zvaničnom Washingtonu na otvoren način nije često. Ali, taj pristup treba nastavak, u ovom slučaju političku figuru koja će oslikati konture njemačke politike na domaćem i međunarodnom planu, jer Njemačka je u krizi i dokaz tome je AfD. Dio glasača svoju ljutnju prema glavnim političkim strankama izrazio je i podrškom ovoj stranci.

Od početka ruske agresije na Ukrajinu u februaru 2022. godine, Njemačka upada iz krize u krizu. U prvim danima ruske agresije zvanični Berlin nije se snalazio. Neki od njihovih poteza Ukrajina je dočekala u nevjerici, poput odluke da pomognu Kijevu slanjem svega osim oružja. Ali, nakon što je američki predsjednik Joseph Biden odlučio da okupi desetine država u grupu koja će pomoći Ukrajini, Njemačka postaje jedan od lidera. Na koncu, pokidali su ekonomske veze sa Rusijom, sebe lišili jeftinih energenata i krenuli u jačanje njemačke vojske.

Merzov kancelarski mandat trebao bi biti nastavak politke Olafa Scholza, koji je bio prinuđen na nagli zaokret u domaćoj i vanjskoj politici. Merz je također prinuđen na neke stavove. Washington mu zamjera mnogo, s Moskvom veze su loše, a evropski saveznici od zvaničnog Berlina traže da bude jedan od lidera nove evropske politike.

Po imenovanju Merza jedan od prvih koji mu je čestitao bio je francuski predsjednik Emmanuel Macron. „Na nama je da učinimo francusko-njemački motor jačim nego ikad“, i „ubrzamo našu evropsku agendu za suverenitet, sigurnost i konkurentnost“, napisao je na njemačkom jeziku.

Merzov pečat

Merz će, za sada, nastaviti politiku Njemačke prema Ukrajini i Rusiji, kao i Macron nije spreman bezpogovorno slijedi Trumpa i svjestan je da to znači veću autonomiju na Zapadu. U svom ranijem političkom djelovanju iskazao se kao kritičar Vladimira Putina, Trumpove administracije i Kine.

Zato Merz mora voditi nezavisniju vanjsku politiku i insistirati na svom stavu da Evropa treba ojačati odbranu kako bi smanjila ovisnost o NATO-u, odnosno o Sjedinjenim Državama. To je zadatak za ministra odbrane Borisa Pistoriusa, koji je bio na toj poziciji u prethodnoj vladi i koji vodi ambiciozan projekat jačanja njemačke vojske.

Da Merz namjerava voditi nezavisniju vanjsku politiku upućuje i to što će šef diplomatije biti Johann Wadephul, a ministar za Evropu Gunther Krichbaum, oba člana CDU-a. CDU će nakon mnogo godina imati šefa diplomatije, što upućuje da bi Berlin mogao zastupati i neke ideje koje nisu bile bliske bivšoj ministrici iz redova Zelenih Annaleni Baerbock.

Merz se ranije dokazao i kao proamerički orijentisan političar, zagovornik atlantizma, NATO-a, Evropske unije i ujedinjenog Zapada, kao zagovornik ekonomskog liberalizma i kapitalizma uopšte. To znači da bi okršaj sa Trumpovom administracijom i njegovim pristalicama mogao biti upravo na tim linijama, jer Merz smatra da Zapad treba nastaviti zastupati svoje glavne ideje.

Na kraju, osvrnimo se na Balkan, koji nije blizu vrha liste Merzovih prioriteta. Ali, njegova politika na Balkanu mogla bi biti testirana. Naime, ako je protiv Putina, onda je protiv i njegovih balkanskih krakova. Ako je za ujedinjenu Evropu i Zapad, onda treba to pokazati i na Balkanu. Šef diplomatije Wadephul sarađivao je sa visokim predstavnikom Christianom Schmidtom i podržavao ga kada je došao u Bosnu i Hercegovinu. Ekonomska politika Berlina imaće uticaja na ovdašnje zemlje, snažno ekonomski povezane s Njemačkom, što Merza čini bitnim faktorom na Balkanu.

Članak je ranije objavljen na portalu nap.ba

---