Angela Merkel i njeno tumačenje stvarnosti: Svi su krivi osim Berlina i Moskve

Od povlačenja s mjesta njemačke kancelarke Angela Merkel rijetko se pojavljuje u javnosti. Njen posljednji istup došao je u teško vrijeme za Evropu. Međutim, to nije spriječilo Merkel da najslabijima unutar savezničkih redova prebaci krivicu za poteze velikih sila.

Foto: Vladimir Putin i Angela Merkel

Kada jedan političar napusti scenu, njegov učinak postaje predmet proučavanja. Stručnjaci iz raznih oblasti pokušavaju opus tog političara sistematizovati i ocijeniti. Za to su nekada potrebne decenije, a nekada su neke stvari same po sebi jasne dan kasnije.

Ali, u slučaju Angele Merkel stvari stoje drugačije. Osim toga što su stručnjaci podijeljeni u ocjenama njene politike, Merkel iz političke penzije pokušava da traži krivce za stvari koje su se desile u Evropi u vremenu kada je ona bila na vlasti u Berlinu.

Koliko je to čudno govori i činjenica da ona ne traži krivca za krizu na istoku Evrope u svojoj politici na čelu najmoćnije države Evropske unije, ili u Rusiji i Sjedinjenim Američkim Državama. Za nju su krivci Poljska i baltičke države.

Merkel je u nedavnom intervjuu za mađarski medij „Partizán“ rekla: „U junu 2021. osjećala sam da Putin više ne shvata ozbiljno Minski sporazum i zato sam htjela novi format, tada zajedno s predsjednikom Macronom, gdje bismo direktno razgovarali s Putinom kao Evropska unija.“ Ali, „neki ljudi to nisu podržali. To su bile prvenstveno baltičke države, ali i Poljska je bila protiv toga. Te četiri zemlje bojale su se da nećemo imati zajedničku politiku prema Rusiji.“

Historijat pogrešnih odluka

Sve ono što se dešava danas s Rusijom Vladimira Putina ima korijen u zadnjih dvadesetak godina. Putin je preuzeo Kremlj s početkom stoljeća, a Merkel pet godina kasnije postala kancelarka i bila sve do 2021. godine. Sjedinjene Države i evropske sile su početkom ovog stoljeća održavale dobre odnose s Putinom, eksploatišući ono što je iza sebe ostavio bivši ruski predsjednik Boris Jeljcin.

Merkel je imala dobre odnose s Rusijom i činilo se da kontinent ide u dobrom smjeru. Kancelarka je naslijedila i projekt „Sjeverni tok“, a koji je ideja ranije socijaldemokratske vlade. Cilj je bio vezivanje Rusije i Njemačke. Tako je dio Evrope postao ovisan od energenata iz Rusije, a Kremlj se nije ponašao kako je to želio Jeljcin i kasnije Dmitrij Medvedev, istovremeno puneći kasu i jačajući vojsku. Sve se ovo desilo bez bitnog uticaja država istočne Evrope i malih država Baltika.

Odluka Angele Merkel da nastavi kupovinu ruskih energenata bila je logična, jer je njihova cijena njemačkoj privredi dala komparativnu prednost na tržištima širom svijeta.

Međutim, poslije toga mnogi su potezi bili greška koje Evropa plaća i danas. Rusija je napala Gruziju 2008. godine i otcijepila Južnu Osetiju i Abhaziju. Rusija je 2014. godine anektirala Krim i 2022. godine izvršila potpunu invaziju na Ukrajinu, a njemačka vojna skladišta su bila prazna i nije se moglo pomoći Kijevu, dok je dio njemačke elite jednim okom gledao ka Kremlju i odbijao da se svrsta uz Sjedinjene Države i Ujedinjeno Kraljevstvo koje su stale uz napadnutu državu.

Nagli prekid veza s Rusijom, koji je uslijedio tokom 2022. godine, nanio je velike štete njemačkoj privredi. Njemačke kompanije su izgubile pristup ruskom tržištu, plaćale su skuplje energente, a država ostala zaglavljena u tranziciji na zelene izvore energije.

Prije toga, Merkel je otvorila vrata za milione migranata iz čitavog svijeta, što je dovelo do pooštravanja migrantske politike Evropske unije. Silni priliv migranata dao je impuls rastu krajnje desnice, pa neki od njih u svojim besmislenim istupima krive doseljenike za sve probleme svijeta.

Nisu samo procjene njemačke kancelarke bile pogrešne. To su često bile i politike koje su nakon toga slijedile. Tako se Merkel protivila oštrijem američkom odgovoru u Gruziji, aneksiju Krima je prihvatila bez puno otpora, dok je istovremeno podržavala svrgavanja režima na Bliskom istoku, što je u konačnici dovelo rijeke migranata u Evropu.

Merkel je loše poteze poduzimala i na Balkanu. Navedimo samo dva primjera. Prvi je podrška srbijanskom predsjedniku Aleksandru Vučiću, kojeg svi pamte kao člana Srpske radikalne stranke Vojislava Šešelja i ministra u vladi Slobodana Miloševića. Dugo je politika zvaničnog Beograda izvor nestabilnosti u Srbiji, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i na Kosovu. Drugi primjer je visoki predstavnik u Bosni i Hercegovini Christian Schmidt, koji nastoji da u našoj zemlji nametne rješenja koja ne postoje ni u jednoj državi Evropske unije, kojoj bi se država za koju je zadužen navodno jednog dana trebala pridružiti.

Posljedice i dežurni krivci

Posljedice pogrešnih politika Angele Merkel su očite. Ukrajina je u ratu s Rusijom, Gruzija se okrenula Moskvi, nabavka energenata u Evropi je otežana, problemi s migrantima ne mogu se ignorisati, njemačka industrija je u problemima, a sadašnja njemačka vlada pokušava ojačati vojsku koju su Merkel i njena ministrica odbrane Ursula von der Leyen ostavile u rasulu. Sadašnji njemački kancelar Friedrich Merz pokušava da popravi što se popraviti može.

Izjave koje je dala Merkel naljutile su mnoge. Bivši latvijski premijer Krišjānis Kariņš iznenađen je da i danas Merkel traži krivca na pogrešnoj adresi. „Stalno sam joj govorio da se s Putinom ne može postupati 'u dobroj vjeri', ali ona je vjerovala da baltičke države griješe. Bio sam dobro upoznat s njenim stavovima, ali sam zapanjen što nakon svega što se dogodilo u Ukrajini ona još uvijek tako razmišlja“, rekao je.

Bivši latvijski ministar odbrane Andris Pabriks ima sličan stav. „Nije to samo kontroverzno. To je skandalozno. Jer nas u biti optužuje da smo omogućili invaziju“, rekao je. „Ona okreće stvari naopako i ne može priznati vlastite greške, koje su zapravo puno koštale“.

Bivši poljski premijer Mateusz Morawiecki bio je oštriji od Latvijaca: „Angela Merkel je svojim nepromišljenim intervjuom dokazala da je među najštetnijim njemačkim političarima za Evropu.“

Mnogi drugi poljski zvaničnici nisu štedjeli Merkel u svojim reakcijama. Naučeni na svojoj koži šta znači kada Berlin i Moskva pregovaraju o istoku Evrope bez Poljaka, iz Varšave poručuju da rješenje nije u podilaženju Putinu, već u zajedničkom otporu.

U Rusiji su bili zadovoljni onim što je rekla Merkel. Glasnogovornik Kremlja Dmitrij Peskov rekao je da je „gospođa Merkel zapravo u pravu u tom pogledu.“ Evropska unija je, "nažalost talac fanatičnih politika baltičkih država i Varšave“ u pitanjima vanjske politike. Ruska Duma je u svom saopštenju navela da Poljska i baltičke države čine sve što mogu kako bi „provocirale“ sukobe.

Koje su namjere Angele Merkel s ovakvim istupima, osim odbrane vlastitih politika, teško je znati. U svom istupu polovinom septembra rekla je da se Evropa mora ujediniti i postaviti prema Rusiji i Kini. Ali, u intervju za mađarski medij izjava je bila gotovo suprotna, jer je sugerisala da je slušanje zahtjeva Poljske i baltičkih država Evropu uvelo u probleme. Je li pod jedinstvom u Evropi mislila na slijeđenje pozicija samo jedne evropske adrese također nije jasno, ali više je nego očigledno da države istočne, srednje i sjeverne Evrope sve više dižu svoj glas i traže mjesto za stolom na kojem se odlučuje, a to za Kremlj i njegove saveznike širom kontinenta nije dobra vijest.

Članak je ranije objavljen na portalu nap.ba

---